MEVLÂNÂ'NIN DOĞUMU VE ÖĞRENİMİ

Kısaca Mevlana,diye tanınan ve asıl adı Muhammed olan Mevlana Celaleddin Rumi,30 Eylül 1207 (H.Rebiülevel 604)tarihinde Beleh'te doğmuştur.17 Aralık 1273(H.5 Cema-ziyalahir 672)tarihinde Konya'da vefat etmiştir.

Mevlana'nınbabasından söz ederken,onun ilim bakımından üstün,başka bir deyişle,başka bir değişle köklü bir ilim geleneğine sahip bir ailenin çocuğu olarak dünyaya geldiğini görmüştük.Efkani'nin anlattığına göre Mevlana,daha beş yaşlarında iken çok kere yerinden sıçrar ve heyecan geçirirdi.O derece ki,Bhaddin Veled'in müritleri onu ortalarına almak zorunda kalırlar.Çünkü onun gözlerine gayb aleminden ruhani suretler ve gizli şekiller görünürdü.Sultanü'l Ulema:''Bu sana görünenler,gayb alemindendirler.Kendilerini sana gösteriyorlar.Amaçları seni Allahın lutuf ve inayetine mazhar etmektir.Onlar o alemden sana görünen ve görünmeyen hediyeler ve armağanlar getirmişlerdir''diye gönlünü alırdı.

Mevlana,babasıyla birlikte Konya'ya göçerken artık gördüklerini duyduklarını anlayacak bir yaşa gelmiş omalıydı.Çünkü bazan Semarkant'la ilgili anılarını anlatmaktadır.Ayrıca Devletşah ve Cami,göç sırasında Nişabur'da,büyük sufi Feridüddin Attar'ın,Bahaddin Veled'le görüştüğünü ve Mevlana'ya Esrarname adlı kitabının bir nüshasını verdiğini rivayet eder.Gerçekten de Mevlana'nın bu kitaptan sonraları faydalandığını,içindeki bazı hikayeleri Mesnevi'sine almış omasından anlıyoruz.

Yine kaynaklara göre Mevlana Larende'de(Malatya)Gevher Hatunla evlenmiştir.Sultan Veled ve Alaeddin Çelebi bu hanımdan çocuklarıdır.

Mevlana öğrenimine daha Belh'teyken başlamış olmalıdır.Zaten çevresi bilginler ve sufilerle doluydu.Bu çevrede doğal olarak yetişiyordu.Ayrıca babası ona hareketleriyle,sözleriyle ve telkinleriyle çok şey öğretiyordu.

Babasının ölümünden sonra Mevlana,onun müritleri tarafından pir olarak tanınmıştı.Bir yıl sonra Tirmiz'li Seyyid Burhaneddin Muhakkik,Behaeddin Veled'in eski bir müridi olarak,onun Konya'da olduğunu öğrenmiş ve bu şehre gelmişti.Orda şeyhinin vefat ettiğini ve yerine Mevlana'nın bulunduğunu öğrenen Muhakkik,artık burada yerleşmiştir.Sultan Veled İbtida-Nme'de Muhakkik Tirmiz'in,Mevlana'ya şunları söylediği yazıyor:

''Bilgide eşin yok,seçkinsin.Ama baban hal sahibiydi;sen de onu ara,sözden geç.Onun sözlerini iki elinde kavramışsın,fakat benim gibi,onun haliyle de sarhoş ol.Böylece de ona tam mirasçı kesil,cihana ışık saçmada güneşe benze.Sen zahirden babanın mirascısısın,ama ben özü almışım;bu dosta bak, bana uy.Celaleddin,babasının mürüdinden bu sözleri duyunca can oldu da,artık bedenin çevresinde dönmeyi bıraktı''.

Böylece Mevlana dokuz yıla kadar Seyyid Burhaneddin'e hizmet etmiş,uymuştur.Yine onun tensibiyle Halep ve Şam2da ilim tahsil etmiş,bu iki şehirdeki bilgin ve sufilerle görüşüp konuşmuştur.Ayrıca Sipehsalar'ın anlattığına göre,bu şehy Mvlana'ya,babasının Maarifini bşn kere tekrarlanmıştır.

Sultan Veled,daha sonra Burhaneddin'in ölümünü anlatarak şöyle der:

''Derken ansızın Seyyid,yokluk dünyasından varlık sarayına göçtü.Celaleddin,onsız tek başına kaldı;gece-gündüz yüzünü Allah'a tutmadaydı.O hevesli uykudan,yiyip içmekten kesildi,araştırma bayrağını yüceltti.Gerçeklikle yanıp yanarak,feryat edip dertlere düşerek böylece beş yıl riyazat çekti.İleri gidenler de,geri kalanlar da ona mürid oldu,kul köle kesildi..Derken ansızın Şemseddin gelip ona ulaştı;nurunun ışığında dagölge,yok olup gitti''.

(Sn.Yüksel KANAR'ın MEVLANA CELALEDDİN RUMİ-ESERLERİNDEN SEÇMELER Kitabından)